آسانی تکلیف کفاره (قرآن)از موارد آسانی تکالیف که در آیات قرآن به آنان اشاره شد، «تکلیف کفاره» است. ۱ - کفاره شکستن قسمشكستن قسم، درپى‌دارنده یكى از كفّاره‌هاى تعیین شده با رعایت توان مكلّف: «لاَ يُؤَاخِذُكُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَيْمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ ذَلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ ...؛خداوند شما را به خاطر سوگندهای بیهوده (و خالی از اراده) مواخذه نمی‌كند ولی در برابر سوگندهائی كه (از روی اراده) محكم كرده اید مواخذه می‌كند، كفاره این گونه قسم‌ها اطعام ده نفر مستمند، از غذاهای معمولی است كه به خانواده خود می‌دهید، یا لباس پوشانیدن بر آن ده نفر و یا آزاد كردن یک برده، و كسی كه هیچكدام از اینها را نباید سه روز روزه میگیرد، این كفاره سوگندهای شماست به هنگامی كه سوگند یاد می‌كنید ....» ۱.۱ - تبدیل کفارهبدیل کفّاره شكستن قسم به سه روز روزه، در صورت ناتوانى از پرداخت كفّاره‌هاى سه‌گانه: «لاَ يُؤَاخِذُكُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَيْمَانَ فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ ذَلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ ...؛خداوند شما را به خاطر سوگندهای بیهوده (و خالی از اراده) مواخذه نمی‌كند ولی در برابر سوگندهائی كه (از روی اراده) محكم كرده اید مواخذه می‌كند، كفاره این گونه قسم‌ها اطعام ده نفر مستمند، از غذاهای معمولی است كه به خانواده خود می‌دهید، یا لباس پوشانیدن بر آن ده نفر و یا آزاد كردن یک برده، و كسی كه هیچكدام از اینها را نباید سه روز روزه میگیرد، این كفاره سوگندهای شماست به هنگامی كه سوگند یاد می‌كنید ....» ۲ - کفاره ظهارتبدیل كفّاره ظهار از آزادى برده به شصت روز، روزه و اطعام شصت مسکین (براى افراد ناتوان)، نشان از آسان‌گیرى خداوند در كفّاره ظهار: «وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِن نِّسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ ... • فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ مِن قَبْلِ أَن يَتَمَاسَّا فَمَن لَّمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّينَ مِسْكِينًا ...؛كسانی كه از همسران خود ظهار می‌كنند سپس به گفته خود باز می‌گردند باید پیش از آمیزش جنسی آنها با هم برده‌ای را آزاد كنند... و كسی كه توانائی (بر آزاد كردن برده) نداشته باشد دو ماه متوالی قبل از آمیزش جنسی روزه بگیرد، و كسی كه توانائی این را هم نداشته باشد شصت مسكین را اطعام كند....» ۳ - کفاره صید محرمقربانی و تغذیه مسكینان و روزه، كفّاره تخییرى صید در حال احرام: «... لاَ تَقْتُلُواْ الصَّيْدَ وَأَنتُمْ حُرُمٌ وَمَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاء مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ يَحْكُمُ بِهِ ذَوَا عَدْلٍ مِّنكُمْ هَدْيًا بَالِغَ الْكَعْبَةِ أَوْ كَفَّارَةٌ طَعَامُ مَسَاكِينَ أَو عَدْلُ ذَلِكَ صِيَامًا ...؛... شكار را در حال احرام به قتل نرسانید و هر كس از شما عمدا آنرا به قتل برساند باید كفاره ای معادل آن از چهار پایان بدهد، كفارهای كه دو نفر عادل از شما معادل بودن آنرا تصدیق كنند، و به صورت قربانی به (حریم) كعبه برسد، یا (بجای قربانی) اطعام مستمندان كند یا معادل آن روزه بگیرد ....» ۴ - کفاره قتل خطاییتبدیل آزاد كردن برده به روزه در کشتن خطایى مؤمن به روزه، در صورت عدم دستیابى به برده: «... وَمَن قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَئًا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَدِيَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ ... فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ شَهْرَيْنِ مُتَتَابِعَيْنِ ...؛... كسی كه فرد با ایمانی را از روی خطا به قتل برساند باید یک برده آزاد كند و خون‌بهائی به كسان او بپردازد... و آن كس كه دسترسی (به آزاد كردن برده) ندارد دو ماه پی در پی روزه میگیرد ....» ۵ - کفاره حلق پیش از موعدمخيّر بودن حج‌گزار در اداى كفّاره (روزه، صدقه و یا قربانى)، در صورت تراشیدن سر خود پیش از موعد: «وَأَتِمُّواْ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَلاَ تَحْلِقُواْ رُؤُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِیضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِّن رَّأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِّن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ ...؛و حج و عمره را برای خدا به اتمام برسانید! و اگر محصور شدید، (و مانعی مانند ترس از دشمن یا بیماری، اجازه نداد كه پس از احرام بستن، وارد مکه شوید،) آنچه از قربانی فراهم شود (ذبح كنید، و از احرام خارج شوید)! و سرهای خود را نتراشید تا قربانی به محلش برسد (و در قربانگاه ذبح شود) و اگر كسی از شما بیمار بود و یا ناراحتی در سر داشت، (و ناچار بود سر خود را بتراشد،) باید فدیه و كفارهای از قبیل روزه یا صدقه یا گوسفندی بدهد! ....» ۶ - پانویس
۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۲۰، برگرفته از مقاله «موارد آسانی تکالیف (تکلیف کفاره)» |